default-output-block.skip-main
Entertainment | Auckland Council

Ka kore e mukua te ingoa o Wairaka i te hītori mō Tāmaki

Ka werohia e Pouroto Ngaropo te kotahitanga o te Tūpuna Maunga Authority. Pūtake - Kōnae.

Kei te puku o te wheke te rōpū o Te Kaunihera o Tāmaki Makaurau nō rātou te mana whakahaere i runga i ngā maunga puia o Tāmaki. Ko te take i tēnei wā, ko te whakapae e mea ana, ko te ingoa o Wairaka ki roto o Tāmaki Makaurau, ehara nō te tipuna rongonui o Mataatua, engari nō te tūrehu kē.

Kua hui ngātahi ngā kaiporotēhi nō Ōwairaka, rātou ko te pou kōrero nō Mataatua, ko Pouroto Ngaropo ki te Tūpuna Maunga Authority hei hohou i te rongo.

Ko Pouroto Ngaropo (mau korowai) rātou ko te rōpū Honour the Maunga ka hui. Pūtake - Kōnae.

Ko tā Ngaropo kōrero ki Te Ao Māori, i rongohia ake, ka mukua te hītori o Mataatua waka i ngā kōrero tuku iho mō te rohe o Tāmaki. Heoi, kua whakapūmautia kētia e Paul Majury, te mana o te ingoa o Wairaka ki runga i te maunga.

E whakahē ana a Majurey i ngā whakapae e whiua ana mō te tipuna kuia o Mataatua me tana kī ake, kaare he pono o ngā whakapae.

Whai muri i te hui i te ata nei, i mauritau ai a Ngaropo, ka taea e Mataatua waka te whiriwhiri huarahi whakamua. Heoi, e mārama ana ia, he rerekē ngā whakaaro o ētahi o ngā iwi o Tāmaki kei roto i te ohu Maunga Authority.

Maunga sign. Source - File

E whakapūmautia ana te ingoa o Wairaka ki tēnei rohe i te puku o Tāmaki Makaurau, kua titia ki ngā kura, whare wānanga, rohe pōti anō hoki. Arā hoki ngā ingoa o Mataatua waka huri i te rohe, ko Ngātiawa i Maungakiekie, ko Toroa Terrace, ko Ōwairaka Avenue hoki i Ōwairaka.

Ko Ngāti Whātua Ōrākei tētahi o ngā iwi mana whenua 13 kei roto i te Tūpuna Maunga Authority, ā he rerekē ā rātou kōrero mō Wairaka.

E whakapono ana rātou, he patupaiarehe kē a Wairaka i noho ki te tihi o te maunga i ngā wā o mua.

Ka whiti te rā ki runga Ōwairaka maunga, tū te ao, tū te pō. This morning we gathered atop Ōwairaka (Mount Albert) for...

Posted by Ngāti Whātua Ōrākei on Wednesday, November 27, 2019

Arā hoki te whakahē a te Pou Kōrero Tuku Iho, a Pita Tūrei e mea ana, ehara nō te tipuna o Mataatua, nō te tūrehu o Ngāti Whātua rānei te ingoa o Wairaka. Hei tāna, kaare he kōrero tuku iho e whakamana ana i ngā kōrero a Mataatua, a Ngāti Whātua Ōrākei rānei, engari i hē nā ngā tuhinga kōrero a te Pākeha, nā George Graham.

Ko te whakapae a Tūrei, ko Ōwairaka, he whakarāpopototanga o Te Wai o Rakataura, i mōhiotia ai, ko Hape hoki, he tipuna o Te Kawerau a Maki, o Kāwharu anō hoki.

I te whakarite a Turei ki te whakaputa kōrero mō tōna tipuna i tētahi hīkoi, engari i aukatia e te Tūpuna Maunga Authority i tēnei wiki. Pōkīkī ana ia i te aukatinga rā. E ai ki a Turei, ko te mana o Rakataura, "kaare i tua atu".

I tīmata tēnei raru i te tau ki muri i te nōhanga porotēhi a te hunga noho kāinga ki Ōwairaka ki runga i te maunga. I whakatū hōpuni ngā kaitotohe ki te tihi o te maunga ki te aukati i te Tūpuna Maunga Authority me tāna tua i ngā rākau pākeha e 345, kia whakatōkia kētia, ko te 13,000 tipu Māori.

He māngai nō te rōpū tiaki rākau pākeha i Ōwairaka, ko Honour the Maunga tō rātou ingoa, i kī atu ki Te Ao Māori, he arotakenga ā ture kua tonohia atu ki Te Kōti Teitei. Ka whakawāngia e te Kōti tēnei take hei te Poutūterangi, ā ka whakaputaina tā rātou tirohanga mō te āhua i aro hāngai atu ai te Kaunihera o Tāmaki ki te tukanga e tika ana.

E ai ki a Ngaropo, ko ngā mahinga whakapai i ngā maunga, he mahi ārai i ngā whāinga a te rōpū ki te muku i te ingoa o Wairaka i te maunga. He whāinga e ai ki te ohu, kaare e pono ana.

E haere tonu ana te mahi whakapai maunga a te ohu. Ko te whakamārama a Majurey, kua puta kē te tautoko a te mana whakahaere o Ngāti Awa ki ngā mahi a te ohu.

Ka whakapūmau tonu a Majurey i te kōrero, ko te whakatau hei whakapai i ngā maunga, i whakatauria e ngā iwi 13 e whakakanohitia ana i roto i te ohu. Tuia atu, hei tāna ko taua mana whakahaere anō hoki o Ngāti Awa kei te tautoko i ngā tāngata whenua ki te whiriwhiri whakataunga e tika ana mā ō rātou taonga.