Ko te iwi o Ngāti Kahungunu tētahi kua karawhiua e te ua tātā i roto i ngā tau, ā, kai te rere te pātai me pēhea e whakahaumaru ake ai i ō rātau marae kāinga.
Ko te marae o Waipatu tētahi o ngā wāhi ohotata i āhuru mōwai i te hunga i mahue kore whare mai i te huripari i tērā tau, ā, hai tā Ngahiwi Tomoana, māngai o te marae, kua waia kē tōna marae ki tēnei āhua o te waipuke whenua, waipuke rawa.
“Kei te mōhio mātau ngā mahi o te waipuke i runga i ō mātau hapū, mātau whānau, me ō mātau marae. Kotahi rau tau ki muri, nā te waipuke i tipi hauraro tō mātau marae i Pākōwhai. Mai i taua waipuke, ka neke haere te marae ki konei.”
E hia kē nei ngā marae o te rohe o Kahungunu i mitia e te huripari i tērā tau, ko Tangoio i Ahuriri, ko Waiohiki i Ōtātara, ā, arā noa atu ngā whare i waipuketia.
Engari ki tō Hīria Tūmoana whakaaro, me āta titiro pea ki ngā maunga, whakamahi āhuatanga e haumaru ai ngā iwi i te wā o te waipuke.
“Taku whakaaro he wā pea ka huri haere koe i te whenua, me tō kite kai te horo ngā hiwi. Nā, ko tāku, kua roa au e whakaaro ana tērā pea, ko te mea tuatahi ki te hoki atu ki te whakatipu rākau ki runga i ngā hiwi hai pupuri i te wai.
“Maumahara ana ahau i a au e tamariki ana, koirā te mahi a te ngahere, he pupuri i te wai, nō reira ka waipukehia ana, kāre i pēnei te āhua i te mea ka riro mā ngā rākau te wai e pupuri. Ka waipuke tonu, engari e kore e pēnei rawa.”
I mua atu i te rū nui ki Ahuriri i te tau 1931, he moana i te wāhi e tū nei te taone o Ahuriri i tēnei wā, nā e noho mōrearea ana te hapori ina ka hoki mai anō tētahi waipuke pērā te nui.
Hai tā Tomoana, ahakoa te nui o ngā pānga o te waipuke, ko ia ka tū hai pouwhirinaki i ngā whānau ka raru ai.
“I tuitui mātau, i whakapiripiri tonu mātau ki ō mātau whakapapa, me ō mātau whakawhanaungatanga, me ō mātau manaakitanga ki te tangata, aroha ki te tangata, tētahi ki tētahi. Ka haramai te pūtea, ka haramai ngā taputapu, ka whuia atu ki ngā hapori katoa mai i Te Wairoa tae noa ki Pōrangahau. Ko tērā tō mātau kaupapa, tō mātau take, kia mirimiri i te mamae o ō tātau whānau.”