Ko te rangi tuatahi tēnei o Te Matatini ki Te Kāhui Maunga, ā, kua rāmemene atu ngā iwi o te motu ki te whakamana i te karanga; he mea pōhiri hoki e ngā poi o te iwi whānui ki runga o Māratahu Huakai i tēnei ata.
Ko te takawirihanga o te poi pōhiri, he tikanga nā te haukāinga, ā, nō te ata nei whakaarahia ano ai tēnei tikanga e ngā uri mata hora nui o te rohe nei, o Te Kāhui Maunga.
He tikanga e kitea ana i runga o Parihaka, i te wā e takatū ana ngā poropiti, a Tohu Kākahi rāua ko Te Whiti o Rongomai, i uruhau ai te rongomau, huri noa i te rohe.
Hai tā tētahi o ngā kaikōkiri o Te Kāhui Maunga, tā Tazmyn Pue, me whakatinanatia tēnei tikanga, ka tika.
“I roto i ngā tau, i te tau 1881 tū ai te pāhua ki roto o Parihaka. I taua wā i pēnei te āhua o te poi, ko te poi pōwhiri, me te mōhio, i mōhio kē ōku tupuna, ko te tae mai ngā hoia ki runga i a Parihaka. Nōreira kei te whakariterite ngā poropiti o taua wā rā, a Tohu rāua ko Te Whiti, ngā manu mōhio i ngā tamariki, i ngā mokopuna, i ngā wāhine o te kāinga, i ngā pou kuia me ngā pākē o aua wā rā, ki tū rātou me ō rātou poi ki pupuru i te maungārongo, te raukura anō rā. Nōreira, e hoki ana mātou i te rā nei ki ērā tikanga tuku iho.”
Kua kite rā te iwi whānui tonu i ngā mahi ā te poi pōhiri i tēnei rā; nā ngā rau rengarenga, nā ngā kaihaka nō ngā toronga iwi maha o Te Kāhui Maunga i takitaki haere.
Ko tētahi o aua kaihaka, manu pāpāhō hoki, ko Aroha Broughton.
Hai tāna, i wānangahia tēnei tikanga, kia whakaohohia anō ki Te Matatini o Te Kāhui Maunga.
“I te orokohanga mai o tēnei o ngā poi pōwhiri, i hoki atu mātou ko Taepa, ko Papa Rauru ki tētahi whakaaro ki whakaarangi anō, koia ko te poi. Tētehi kura taketake rawa o roto i a tātou, ko te poi. Kaua i a Taranaki anahe, i Parihaka anahe, engari i Te Kāhui Maunga whānui.”
Ko tā Broughton anō, arā kē noa atu te hōhonutanga o te mahi a te poi; ko tāna mahi he whakakao ake i a tuatini mā.
“Ko tētahi o āna tino mahi i whakakotahi ai tātou, ko te poi. Nōreira, i roto i ngā tau, i tū ētahi rōpu poi ki Parihaka, ki Te Āti Awa, ki Ruahinerangi, ki Rātana Pā, ki roto tonu i te awa o Whanganui, ki te maungārongo ki Ruapehu rā. Otirā, ki ngā takiwā, huri noa i tō tātou takiwā. Ko tō rātou mau, ko te mā. Ko tō rātou kawe, ko te poi. Nōreira, i runga i tērā whakaaro e tika ana ki hoki ake ki ngā mahi a ngā mātua tupuna.”
