Ko te Kōti Mana Nui e whakawā ana i tētahi tohe kua roa nei e tū ana ki waenga i te iwi o Tūhoe. Kei tētahi taha, ko Te Kaunihera Kaumātua o Tūhoe, kei tētahi taha, ko Te Uru Taumatua, arā ko te mana whakahaere o Tūhoe.
Ko te pātai kei mua i te aroaro o ngā kaiwhakawā tokorima o te kōti, mēnā rānei he mana o Te Kōti Whenua Māori ki ngā whakahaere a Te Uru Taumatua.
He take tēnei i tau ki mua i Te Kōti Pīra i te tau ki muri nei. Nā te Kōti Pīrā te whakatau, kāre he mana o Te Kōti Whenua Māori ki te whakatau i te tohe a Te Kaunihera Kaumātua o Tūhoe e pā ana ki ngā whakahaere a Te Uru Taumatua ki te kōwhiri tereketi.
Heoi, e ai ki Te Kōti Whenua Māori, engari mō tēnā.
“Kia whakaea i tēnei kaupapa i konei”
Ko Asher Ihaia Nikora, Kaitohutohu o Te Kaunihera Kaumātua o Tūhoe tētahi i tae atu ki Te Kōti Mana Nui i Te Whanganui a Tara ki te tautoko i te kaupapa nei. He tama hoki ia nā te tangata i kōkiri ake i tēnei take, nā Paki Nikora, mema poari o Te Kaunihera Kaumātua o Tūhoe.
I mate a Paki i te Hepetema ki muri nei.
“Ahakoa karekau tōku pāpā rā a Paki i konei ā-tinana, heoi anō, kei konei, me kī te kōrero, ‘ā-wairua’. Kei konei a Paki. Ana, e mōhio ana te hunga i tīmatahia a Paki i tēnei kaupapa mai rā anō i ngā tau kua pahure nei ki muri. Te tūmanako i te rā nei, kua tae mai ki te Kōti nei ki Pōneke.
Ākene pea, koinei tana tūmanako, kia whakaea i tēnei kaupapa i konei,” te kōrero a Asher.
Inā te nui o ngā mahi kei mua i te aroaro o ngā kaiwhakawā e whakarongo ana ki ngā kōrero a ngā rōia mai i ngā taha e rua.
He take kua wāwāhi i te iwi nei, ā, kua huri ki te ture pākehā hai whakaea i ā rātou nawe.
“Koinei te wāhi hei whakatika, hei kite, ākene pea ka waimaria mātou kia whai wāhi ai mātou ki ngā kaupapa. Koinei te wāhi mā mātou e eke ai ō mātou na hiahia, kia tae mai ki te kōti me tēnei kaupapa,” te kōrero a Reremoana Pitau, mema o Te Kaunihera Kaumātua o Tūhoe.
Te hē o te tahu i ngā kōpuha i Te Urewera
I te tau 2022, i tohea anō tētahi kaupapa nui i te Kōti Matua o Tāmaki Makaurau, ko te whakahē a Wharenui Tuna, kainoho i Te Waimana, ki ngā mahi a Te Uru Taumatua ki te tahu i ngā kōpuha e rua tekau mā iwa i te ngahere o Te Urewera.
I whakaaetia tērā mahi, e te kaiwhakahaere o Te Papa Atawhai i taua wā, e Penny Nelson.
Heoi anō, nā te Kōti Matua te whakatau, i hē ngā mahi a Te Uru Taumatua, i whawhati hoki i te ture. Hāunga tonu taua whakatau, tekau anō ngā kōpuha i tahuna. E ai ki Te Uru Taumatua, ehara nā rātou aua kōpuha tekau i tahu ki te ahi.
Kia kotahi anō ngā whānau
Kotahi anahe te hiahia o Reremoana Pitau kia hua mai ai i te Kōti Mana Nui.
“Kia whakahokia mai te wairua, kia whakahokia mai ngā whānau kia kotahi i raro i te hamarara kotahi, kua kore kē tērā kaupapa i waenganui i a mātou,” hei tāna.
I te whā karaka i tēnei ahiahi i hikina te whakawātanga i te Kōti Mana Nui, ko te whakatau a ngā kaiwhakawā e rima, ka wātea ngā rōia o ngā taha e rua ki te whakawhāriki taunakitanga kōrero hōu āpōpō.
I toro atu mātou o Te Ao News ki Te Uru Taumatua ki te whai kōrero i a rātou, engari auare ake te whakahoki kōrero mai.